Skip to main content

VLAN va Bridging

Katta ofis yoki kompaniya tarmoqlarida bir nechta bo‘limlar mavjud — masalan:

  • 👨‍💻 Dasturchilar
  • 🧾 Buxgalterlar
  • 🎥 Videokuzatuvchilar

Bu bo‘limlar bir xil fizik tarmoq (ya'ni bitta switch yoki router) orqali ulanadi. Biroq ularning bir-biri bilan bevosita aloqada bo‘lishi xavfsizlikka tahdid soladi.

Shuning uchun, tarmoqni logik qismlarga bo‘lish, ya'ni har bir bo‘limni o‘zining alohida tarmog‘iga ajratish talab etiladi. Bu VLAN orqali amalga oshiriladi. Agarda bu bo‘limlar virtual mashinalar yoki konteynerlar orqali ulansa, bridging texnologiyasi yordamida ular bitta umumiy tarmoqqa ulangandek ishlaydi.

VLAN (Virtual LAN) nima?​

Tushuncha​

VLAN — bu bir xil fizik switch ustida ishlaydigan qurilmalarni logik ravishda guruhlarga ajratish texnologiyasi. Har bir guruh faqat o‘z a’zolari bilan aloqa qila oladi.

🎯 Switch ichida ko‘zga ko‘rinmas devor o‘rnatiladi — har bir bo‘limga alohida xona.

Hayotiy Misol​

Tasavvur qiling:

👥 Bo‘limVLAN IDIP Subnet
Dasturchilar10192.168.10.0/24
Buxgalterlar20192.168.20.0/24
Videokuzatuvchilar30192.168.30.0/24

Ularning barchasi bitta switchga ulangan bo‘lsa-da:

  • Dasturchilar faqat o‘z subnetida ishlaydi
  • Buxgalterlar boshqa subnetda, aloqasi yo‘q
  • Kameralar alohida VLANda oqim yuboradi

Bu orqali xavfsizlik, tarmoq nazorati va yuklamani boshqarish osonlashadi.

VLAN Linux’da qanday ishlaydi?​

VLAN interfeys yaratish (manual)​

# eth0 asosiy interfeys, unga VLAN ID 10 qo‘shamiz
sudo ip link add link eth0 name eth0.10 type vlan id 10
sudo ip addr add 192.168.10.1/24 dev eth0.10
sudo ip link set eth0.10 up

Bu orqali siz eth0.10 nomli VLAN interfeys hosil qilasiz va uni faollashtirasiz.

Bridging nima?​

Tushuncha​

Bridge — bu bir nechta interfeyslarni bitta umumiy virtual tarmoqqa ulovchi mexanizm. U Linux tizimida virtual switch rolini bajaradi.

🎯 Bridging — bu Ethernet kabellarini ichki tizimda bog‘lashga o‘xshaydi.

Hayotiy Misol​

Sizda:

  • eth0 — fizik interfeys
  • veth0 — konteyner interfeysi

Ikkalasini br0 ko‘prigi orqali umumiy tarmoqqa bog‘laymiz:

sudo ip link add name br0 type bridge
sudo ip link set dev br0 up

sudo ip link set eth0 master br0
sudo ip link set eth0 up

sudo ip link set veth0 master br0
sudo ip link set veth0 up

Endi eth0 va veth0 — bitta bridge orqali ulanib, umumiy segmentda ishlaydi.

VLAN + Bridging kombinatsiyasi​

Katta tizimlarda VLAN va Bridging ko‘pincha birgalikda ishlatiladi.

Masalan:

  • Sizda br0 nomli bridge mavjud
  • eth0.10, tap0.10, veth0.10 — barchasi VLAN 10 interfeyslar
  • Ularning hammasi br0 orqali umumiy virtual switchga ulanadi

Bu tizimda:

  • Dasturchi konteynerlari veth0.10 orqali VLAN 10'ga ulanadi
  • Server interfeysi eth0.10 bilan ishlaydi
  • Trafik faqat VLAN 10 ichida aylanishi mumkin

VLAN va Bridging farqlari​

XususiyatVLANBridging
MaqsadTarmoqni segmentatsiya qilishInterfeyslarni bitta switchga ulash
Ish darajasiOSI 2-daraja (Data Link Layer)OSI 2-daraja
AfzalliklariXavfsizlik, izolyatsiyaVirtual mashinalarni bog‘lash
Interfeys namunasieth0.10, eth0.20br0 (bridge), veth0, tap0

Xulosa​

  • VLAN — fizik switch ichida logik segmentlar yaratadi
  • Bridging — bir nechta interfeysni bitta virtual switchga ulaydi
  • Har ikkisi virtualizatsiya, konteynerlash, xavfsizlik va segmentatsiya uchun muhim